DAMAT İBRAHİM PAŞA'NIN HATTAT VE RESSAM İKİ TORUNU

Gazeteci - Osman AYTEKİN

14.04.2025 - 10:41 Yayınlanma

14.04.2025 - 10:41 Güncelleme

Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa; aydın, ileri görüşlü ve girişken önemli biri devlet adamıdır.

Paşa’nın torunlarından ikisi de hattat ve ressamdır.

Önce pek az bilinen son dönem hattatlardan Abdülkadir Saynaç'a bakalım. Saynaç; Damat İbrahim Paşa'nın oğlu Tevfik Efendi'nin mahdumudur. Nevşehirlidir ancak Kayseri’ye bağlı Tavlasun'da 1898'de doğdu. İlk tahsilinden sonra İstanbul'a geldi. Necmettin Efendi'nin Fatih Caminde ders gördü. İcazetname aldı. Sonra da Darül-funûn da şehadetname aldı.

1903'de Meşihût Dairesi Mektubî Kalemi'nde memuriyete başladı. Memuriyete hilafetin lağvına kadar devam etti. Bu tarihte İstanbul Müftülüğü'ne dönüştürülen dairenin evrak kaleminde yaş haddi doluncaya kadar devam etti. Bundan sonra da Damat İbrahim Paşa'nın Şehzadebaşında' ki (Nevşehir'de olduğu gibi Şehzadebaşı'nda da paşanın yaptırdığı bir Külliye vardır) cami'nde vakfiye mucibince (şartları gereği) vaizlik görevini ifa etti. 1967'de vefat etti.

İyi bir hattattı. 1909'da Meclis-i Maarif'de hutut-ı mütenevvi müsabakasından birinci oldu. Bu başarısı ile Darü'l muallimin hüsn-i hat hocalığına tayin edildi. Daha sonra da l - hilage Medarisi'ne, oradan da İmam Hatip mektebine nakledilerek muallim oldu.

Abdulkadir Saynaç Efendi, sülüs, celî, ta'lik ve rik'ada ve mürekkep imalinde mehareti vardı.

Abdulkadir Efendi' nin amcasının oğu da hem hattat hem de iyi bir portre ressamıdır.

Bu kişi portre ressamı olarak, Atatürk'ün portrelerinin ressamı olarak da tanınanı Nevşehirli ressam Feyheman Duran'dır.

Feyheman Duran'ın Babası Gümrük memuru Hayri Bey'de şairdir.

Cumhuriyet döneminin önemli ressamlarından Şevket Dağ, Feyhaman Duran'ın Portre çalışmalarını Başarılı bulduğundan Paris'e gönderilmesi için okul Müdürü Tevik Fikret'e öneride bulunur. Ancak Feyheman Duran Paris'e gidemez. Fakat Abbas Halim Paşa'nın kızı için yaptığı bir portre ile Paris hülyası gerçek olur.

Feyhaman Duran'ın arzusuyla Abdulkadir Efendi şu takrizi yazdı. Takrizden iki mısraı aşağıya alıyoruz:

1)Cezerî'nin siyer-i pakini Abdulkadir tecrübe eyliyerek kıldı uyûnı taban,

2)Öyle bir terceme kim adlı gibi âlâdır cezeri görse olurdu ebediyen tahsin-i han.

(1- kıldı uyûnı tâbân: gözleri aydınlık kıldı.

2-Cezeri görse olurdu ebediyen tahsin-i han: Cezeri görse ebediyen beğenip alkış tutardı.)

Takriz devam ediyor.

Son dönem hattatlarımızdan Abdulkadir Efendi ile ilgili bilgiler kısıtlıdır. Bu alanda akademik çalışmalar da önemlidir.

Hattat Saynaç ile ilgili en önemli bilgilerin kaynağı da İbnülemin Mahmut Kemal İnal'dir. Hattat Saynaç'ın bir nevi sanatını kızı Ayşe Zuhal Saynaç'ın devam ettirdiği görülüyor.

Hattat Saynaç'ın hikem-i tarzda manzumeler yazan da bir şairdir. "Arıname", onun arı ve bal mihverinde yazdığı şiirlerinin toplandığı bir mecmuadır.

Ressam olarak adı yaşayan Feyheman Duran'ın evi; "Feyheman Duran Kültür ve Sanat Evi" olarak adlandırılan evi müze olarak gezilebilmektedir. Bina Feyhaman Duran'ın, ressam olan hanımı Güzin Duran'ın büyükbabası Hattat Hilmi Efendi'ye ait imiş. Bu evde, zamanında İstanbul'un ileri gelen sanatçılarının katıldığı sohbet meclisleri olur misafirleri ağırlarmış.

Bütün bunlardan da anlaşılacağı gibi aile boyu bir sanat ilgisi ve zevkinin, herşey rağmen mağmur olduğu bir ortamdan söz etmek mümkündür.

Açıklamalar:

Darul Muallimin: ortaokul

Darül-funûn: Üniversite

Medarisi: âyeti kerime

Hutut-ı mütenevvi: hat yazı çeşitleri

Takriz: beğence

Şehadetname : diploma

Hikem-i tarz: didaktip içerikli şiir

Meşihât Dairesi : şeylik makamı- şeyhülislamlık

Medarisi:okunduğunda veya üzerinde taşındığında Alahü teala'nın korumasına debeb olan âyet-i kerimeler.

Kaynaklar :