MEDLER İLE LİDYALILAR FİRİZ’DE - 1
Ali İhsan TOSUN
Araştırmacı gazeteci yazar
Dünyanın en ilginç olayından birisi MÖ 585 yılında Sarıhıdır’da yaşanmıştır, Medler ile İlyadalılar’ın savaşı. Güneşgede iki milletin “Güneş tutulması ile savaşa son verdikleri ilginç bir olay!... Bu ilginç olay “Ürgüplüler Turizm Tanıtma Kültür ve Dayanışma Derneği Yayın Organı ÜRGÜP” dergisinin 60. Sayısında yayınlanmıştır.
GİRİŞ
Sizleri MÖ 585’li yıllardan öncesi Sarıhıdır’[1]ına götüreceğim. Medler ile Lidyalılar’ın savaşına…
Sizler de bu savaşı ‘turizme açılmayı bekleyen bâkir bir bölge; Sarıhıdır’da’ canlı olarak yaşamak istemez misiniz?
@ @ @
Medler ile Lidyalılar MÖ 590’da savaşa başlamışlar, savaş yaklaşık 6 yıl sürmüştür. 6. yılın ortasında 28 Mayıs 585 yılında“Güneş tutulması” meydana gelmiş, “güneşgede”[2] Medler ve Lidyalılar derhal savaşa son vererek barış imzalamışlardır. Çünkü tanrıları Güneş’in savaşa rıza göstermediğini düşünerek gündüzün ortasında karanlığın oluştuğunu böyle yorumlamışlardır.
Sarıhıdır’ı ilgilendiren yönü; bu savaşın Sarıhıdır’daki “Firiz”[3] mevkiindeki aynı adı taşıyan, dünyanın ilk yapay tünelinin Kızılırmak’ı ikiye bölerek kolayca geçiş sağlamasıyla oluşudur.
Savaşın nerede olduğu tarihi kayıtlarda bulunmamaktadır. Bir gerçek var ki MÖ 585 yıllarından çok önceleri dünyanın bilinen ilk yapay tünelinin Sarıhıdır’ın 3 km doğusunda “Firiz tüneli” oluşudur.
Bu tünel, o zamanki iklimi de düşünerek, Kızılırmak’ın coşkun akan suyunu bölmek için kazıldığı Homeros[4] Tarihi’ndegeçmektedir. Medler; Hititler ’in Halys adını verdiği Kızılırmak’ı ikiye bölerek ırmağı kolaylıkla geçmişler, Lidyalılar ile savaşmışlardır. Savaşın altıncı yılında bir doğa olayı ile savaşa son verilmiş ve barış yapmak zorunda kalınmıştır.
Gülşehir’in batısından kuzeye doğru yönelen Kızılırmak kavisinin doğu tarafı Medler’e, batı tarafı ise Lidyalılar’a bırakılmıştır. Böylece “Sarıhıdır’ın da içinde bulunduğu Kapadokya Bölgesi” Medler’in egemenliğine geçmiştir.
[1] Sarıhıdır’ın Osmanlıdaki adı; Sarı Hafîr’dir. Hafîr; ‘kazılmış, oyulmuş yer’ demektir. Bkn; Geçmişten Geleceğe NEVŞEHİR Kültür ve Tarih araştırmaları Dergisi sayı 25, sayfa 53
[2] Güneşgede; Güneş’e ve ateşe tapanlar
[3] Firiz kelimesinin anlamı; “tavandan inerek sahnenin üst kısmını kaplayan kısa dar perde” ve “eski Yunan ve Roma yapılarında taban kirişi ile çatı arasında kalan üzeri boydan boya kabarmalarla süslü bölüm” olarak verilmektedir. (A. Taner İrkeç, Kızılırmak Çevresindeki Bazı İlginç Mevki isimleri, Geçmişten Geleceğe NEVŞEHİR Kültür ve Tarih araştırmaları Dergisi sayı 23 sayfa 45)
Halk dilinde ise”Firiz” suyun ayrım yeri olarak bilinir.
[4] Homeros: Antik Yunanlı Tarihçi, İliada ve Odessa’nın yazarı
