EDEBALİCE
ANİ’DE İLK CUMA
Anadolu’da ilk Cuma!... Kars Ani Harabeleri… Sultan Alpaslan’ın Kars ile Ardahan civarını fethinden sonra ilk cuma namazını kıldığı camii. Yıl 1064!...
Zannedildiği gibi Türkler 1071, Malazgirt Savaşı ile Anadolu’ya girmedi. 1064 yılında Kars ve Ardahan’ın fethiyle Anadolu’ya girmeye başladı. Bu fetihte, Selçuklu ordusunda Alpaslan’a yardım ettiği için yörenin yönetimi Ebûl Manuçehr Bey’e verildi. Manuçehr, “Büyük Katedral” olarak da bilinen Meryem Ana Kilisesi’ni camiye çevirdi. Sultan Alpaslan ilk Cuma namazını burada kıldı. Cami bu tarihten sonra “Fetih Camii” olarak anılmaktadır.
@ @ @
Yapının temeli Bagratlı Kralı II. Sembat tarafından MS 990 yılında atılmıştır. Katedral, Kralın eşi tarafından 1010 yılında tamamlanmıştır.
Kilisenin mimarı İstanbul Ayasofya Kilisesi’nin kubbesini ikinci kez inşa eden ‘Tridat’tır.
@ @ @
Mimar dostum Hacı Urhan’la yaptığımız incelemede; kilise birkaç yüzyıl sonra ortaya çıkacak “Gotik Mimari” türünün ilk örneği olduğunu tespit ettik. Bu mimariyi ilk uygulayan mimar Tridat olarak tarihe geçmiştir.
Basamaklı zemin üzerine kurulan kilise kırmızı renkli ‘tüf’ taşından inşa edilmiştir. Edindiğimiz bilgiye göre; kubbesi ve çan kulesi kuzey cephede bulunmaktadır. Antik kentin birçok kez depreme maruz kalması sebebiyle bu kısım yıkılmıştır.
Kilisenin üç giriş kapısı mevcuttur. Batısında girişi halk kapısı, kuzeyinde patrik kapısı, güneyinde ise kral kapısı bulunmaktadır.
Kilise iç mimarı “Bazilikal Haç” şeklinde planlanmıştır. Yarım daire şeklinde apsisi bulunmaktadır. Diğer kısımlarda havarileri simgeleyen heykel oyukları bulunmaktadır.
Apsisteki süslemelerin 11. Yüzyıl mimari özelliği taşımaktadır. İçe doğru geniş, dışa doğru dar ve yüksek pencerelerle aydınlatılmaktadır. Duvarlar kemerlerle bölünmüş bu kemerler sütunlarla birbirine birleştirilmiştir. İç kısımdaki fresklerin 13. Yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir.
@ @ @
Uzman Klinik Psikolog Uğur Tosun; “Tavanı yüksek, iç hacmi geniş taş binaların insan ruhuna ferahlık vereceğini, bu tür yapılarda insanın huzur bulacağını” belirtti. Mimar Hacı Urhan da; “Horasan harcının, binanın yapıldığı taşların öğütülerek toprak haline getirilip kavrularak içine kil ve yumurta akı katılarak yapıldığını; harcın taşlarla birleşerek kaynaştığını; tarihî binaların bu yüzden binlerce yıl ayakta kaldığını” belirtti. “Katedral’in de, Horasan harcıyla yapıldığını;” açıkladı.
@ @ @
Selçuklu Sultanı Alpaslan’ın 1064 yılında Ani’yi fethinden sonra Katedral’den camiye çevrilen, “Fetih Camii” adını alan bu ibadethanede Anadolu’da Türklerin kılınan ilk Cuma namazı olması nedeniyle tarihimizde, kültürümüzde önemli bir işlevi yerine getirmiştir.
