TÜRKÇE ADI : BAHÇE SALYANGOZU
LATİNCE ADI : HELIX ASPERSA
İNGİLİZCE ADI : GARDEN SNAIL
Açıklama
Salyangoz, yumuşakçalar (Mollusca) şubesinin Orthogastropoda sınıfındaki kabuklu kara hayvanlarının ortak adı. Salyangoz kabuklu hayvan olup yumuşakçalar sınıfı içinde yer alır.
Biyoloji
Salyangoz vücut yapısı olarak çok farklı bir hayvandır. Salyangozun vücudu içinde kesinlikle bir iskelet veya bir kemik yapı yoktur. Vücudu tamamen ufacık bir et parçasından oluşur. Salyangoz çeşidine göre dış kabuğu farklı bir yapıda burularak değişik şekillerde olur. Salyangozlarda yürüme organı olan ayak yapıları yoktur yürüme şekli ve yapısı çok farklıdır. Salyangozların başucunda 2 adet büyük 2 adette küçük yapıda antene bezeyen yapıları vardır. Başucunda beslenmek için ağız yapısı ve 2 adet gözleri vardır.
Salyangozların sırt kısmında ise solunum ve boşaltım organı bulunur. Salyangozlar hareketlerini tamamen kas hareketleri ile yaparlar. Vücutlarını bir ileri bir geri iterek ilerlerler.Salyangozların vücudu ile kabuğu arasında sümüksü ve kaygan bir sıvı bulunur. Bu kaygan sıvıyı önce salgılarlar daha sonra bu sıvı üzerinden kayarak giderler. Salyangozların gezdiği alanlarda parlak bir iz oluşur.
Salyangozlarda bildiğimiz kırmızı renkte kan olayı yoktur bunun yerine vücudunda beyaz renkte bir sıvı vardır. Salyangoz işitme duyusu fazla olmayan bir hayvandır. Tat, koku ve iletişimini başucundaki antenleri sayesinde sağlarlar. Salyangozların yaşam süresi 15 yıl gibi oldukça uzundur.
Beslenme
Salyangozlar besin olarak çeşidine bağlı olarak farklı bir şekilde beslenir. Genel olarak salyangozlar besin olarak bitkilerin taze aksanlarını kemirerek yerler. Bazen de çok ufak olan böcekleri de besin olarak tüketirler. Çoğunlukla otçul olmakla beraber, etçil ya da omnivor olabilirler. Salyangozlar en çok yağmur yağdığında ortaya çıkarlar. Çiftçiler ürünlerini salyangozlardan korumak için çeşitli yöntemlere başvurular. Az sayıda oldukları takdirde, toplayıp uzak bir yere götürerek ya da çok olduklarında bahçe duvarlarına, sebze aralarına, ağaçlara sarımsak suyu dökerek ya da sarımsak asarak uzak kalmalarını sağlarlar. Kullanılan diğer bir yöntem ise, bakır şeritler asmaktır. Bakır şeritlerin salyangozların salgıladığı sümüksü maddeyle etkileşime girerek bir elektrik akımı oluşturduğu ve uzaklaşmalarına neden olduğu düşünülmektedir.
Düşmanları
Salyangozlarla beslenen çok sayıda hayvan vardır. Kuşlar, küçük memeli hayvanlar, kertenkeleler, kurbağalar, kırkayaklar, böcekler ve bazı büyük salyangoz türleri salyangozlarla beslenen canlılardandır.
Habitat
Salyangozlar, tatlısularda, denizlerde ve bütün çevrede görülebilen hayvanlardır. Nemli yerlerde bulunurlar ve yağışın bol olduğu ve havanın tam soğumadığı sonbahar aylarında sürekli görülürler. Çünkü vücutlarının birçok kısmı su ile doludur. Bu bakımdan sürekli suya ihtiyaç duyarlar. Salyangozlar çiğli, nemli havalarda ve yağmurlu havalarda ortaya çıkarlar ve rahat bir şekilde beslenirler. Salyangozlar sıcak ve çok soğuk havalarda beslenemez ve yaşayamaz. Vücutlarında bol miktarda su bulunduğu için çok soğuk havalarda donarlar. Çok sıcak havalarda ise su kaybederek kuruyabilirler. Salyangozlar sıcak ve soğuk havalarda kabuğu içine çekilip orada hareket etmeden uzun zaman dinlenirler. Kışın toprak altına ya da ağaç kovuklarına girerek etkinliklerini azaltırlar. Yazın çok sıcak olduğunda da benzer şeklide davranırlar. Havalar ısınınca hemen toprak altından çıkarlar ve beslenmeye başlarlar. Geçtikleri yerlerde iz bırakmalarını sağlayan parlak renkli sümüksü bir sıvı üretirler. Kabuklarıyla gövdelerinin arasındaki kurumuş sümüksü sıvı, vücutlarındaki nemi kaybetmemelerini sağlar.
Çiftleşme
Türdeşlerinin her hangi biriyle çiftleşe bilir, çünkü erdişi'dir, yani hem erkek, hem dişidir. Kafasını topraktaki bir deliğe sokarak yumurtalar.
Üreme
Salyangozlarda üreme diğer canlılardan farklıdır yani salyangoz canlısı çift (hem erkek organı ve hem de dişi üreme organı aynı canlı üzerindedir) eşeylidir. Bazen de çiftleşmek için farklı bireye ihtiyaç duyarlar. Salyangoz canlısı genellikle ilkbahar ve yaz aylarında çiftleşir. Bir salyangoz bazen bir defa çiftleştikten sonra 3-4 yıl çiftleşmeden kalabilirler. Ve çiftleşmeden 15 - 16 gün sonra yumurta bırakır. Salyangozlar her yumurtlamada yaklaşık 100 – 150 kadar yumurta bırakır. Yumurtalar havanın sıcaklığına ve salyangozun türüne bağlı olarak 15 - 30 gün içinde açılır.
Zararları
Salyangozlar insanı ısırmaz ve besin olarak insan kanını kullanmaz. Bahçelerimize dadanan salyangozlar bahçedeki çiçekli bitkileri, yeni filizlenen otları sebze ve meyveleri çokça tüketirler kuru otlar ve kartlaşmış otları yemezler. Salyangozlar sebze olarak (marul, havuç, salata, şalgam, patates, maydanoz, domates, bağ asması, mantar ve kıvırcık gibi) besinleri yiyen salyangozlar aynı zamanda meyve olarak (şeftali, vişne, kaysı, üzüm, elma) benzeri meyvelerin suyunu da tüketirler.
Salyangozlar evlerimize kadar gelerek evlerdeki saksılara zarar verirler ve evlerimize mikrop taşıdıkları için bu canlılardan mutlaka kurtulmak gerekir.
Besin Olarak Salyangoz
Salyangozu besin olarak kullanan bazı toplumlarda vardır. Bu hayvanları yetiştirme için özel olarak salyangoz çiftlikleri kurulmuştur.Ülkemizde salyangoz yetiştirme ve ihraç etme gibi işlemle çokça yapılmaktadır. Ülkemizde salyangoz yetiştirilen bölgeler; Bursa bölgesi, Akdeniz bölgesi, ege bölgesi, Rize yöresi, Isparta yöresi ve Bilecik yöresi gibi birçok yörede salyangoz yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Salyangozlar bazı kesim insanlar arasında zevkle beslendiği için birçok şekilde işlenip geniş pazara sahiptir.
Sınıflandırma
Üst takım Cocculiniformia Haszprunar, 1987
Üst familya Cocculinoidea Dall, 1882
Üst familya Lepetelloidea Dall, 1882
Üst takım "Hot Vent Taxa" Ponder & Lindberg, 1997
Takım Neomphaloida Sitnikova & Starobogatov, 1983
Üst familya Neomphaloidea McLean, 1981
Üst familya Peltospiroidea McLean, 1989
Üst takım Vetigastropoda Salvini-Plawen, 1989
Üst familya Fissurelloidea Flemming, 1822
Üst familya Haliotoidea Rafinesque, 1815
Üst familya Lepetodriloidea McLean, 1988
Üst familya Pleurotomarioidea Swainson, 1840
Üst familya Seguenzioidea Verrill, 1884
Üst familya Trochoidea Rafinesque, 1815
Üst takım Neritaemorphi Koken, 1896
Takım Neritopsina Cox & Knight, 1960
Üst familya Neritoidea Lamarck, 1809
Üst takım Caenogastropoda Cox, 1960
Takım Architaenioglossa Haller, 1890
Üst familya Ampullarioidea J.E. Gray, 1824
Üst familya Cyclophoroidea J.E. Gray, 1847
Takım Sorbeoconcha Ponder & Lindberg, 1997
İnfra takım Littorinimorpha Golikov & Starobogatov, 1975
Üst familya Calyptraeoidea Lamarck, 1809
Üst familya Capuloidea J. Fleming, 1822
Üst familya Carinarioidea Blainville, 1818
Üst familya Cingulopsoidea Fretter & Patil, 1958
Üst familya Cypraeoidea Rafinesque, 1815
Üst familya Ficoidea Meek, 1864
Üst familya Laubierinoidea Warén & Bouchet, 1990
Üst familya Littorinoidea (Children), 1834
Üst familya Naticoidea Forbes, 1838
Üst familya Rissooidea J.E. Gray, 1847
Üst familya Stromboidea Rafinesque, 1815
Üst familya Tonnoidea Suter, 1913
Üst familya Trivioidea Troschel, 1863
Üst familya Vanikoroidea J.E. Gray, 1840
Üst familya Velutinoidea J.E. Gray, 1840
Üst familya Vermetoidea Rafinesque, 1815
Üst familya Xenophoroidea Troschel, 1852
İnfra takım Neogastropoda Thiele, 1929
Üst familya Buccinoidea
Üst familya Cancellarioidea Forbes & Hanley, 1851
Üst familya Conoidea Rafinesque, 1815
Üst familya Muricoidea Rafinesque, 1815
İnfra takım Ptenoglossa J.E. Gray, 1853
Üst familya Eulimoidea Philippi, 1853
Üst familya Janthinoidea Lamarck, 1812
Üst familya Triphoroidea J.E. Gray, 1847
Alt takım Discopoda P. Fischer, 1884
Üst familya Campaniloidea Douvillé, 1904
Üst familya Cerithioidea Férussac, 1822
Alt takım Hypsogastropoda Ponder & Lindberg, 1997
Alt takım Murchisoniina Cox & Knight, 1960
Üst familya Loxonematoidea Koken, 1889
Üst takım Heterobranchia J.E. Gray, 1840
Takım Heterostropha P. Fischer, 1885
Üst familya Architectonicoidea J.E. Gray, 1840
Üst familya Omalogyroidea G.O. Sars, 1878
Üst familya Pyramidelloidea J.E. Gray, 1840
Üst familya Rissoelloidea J.E. Gray, 1850
Üst familya Valvatoidea J.E. Gray, 1840
Takım Opisthobranchia Milne-Edwards, 1848
İnfra takım Anthobranchia Férussac, 1819
Üst familya Doridoidea Rafinesque, 1815
Üst familya Doridoxoidea Bergh, 1900
Üst familya Onchidoridoidea Alder & Hancock, 1845
Üst familya Polyceroidea Alder & Hancock, 1845
İnfra takım Cladobranchia Willan & Morton, 1984
Üst familya Aeolidioidea J.E. Gray, 1827
Üst familya Arminoidea Rafinesque, 1814
Üst familya Dendronotoidea Allman, 1845
Üst familya Metarminoidea Odhner in Franc, 1968
Alt takım Anaspidea P. Fischer, 1883
Üst familya Akeroidea Pilsbry, 1893
Üst familya Aplysioidea Lamarck, 1809
Alt takımr Cephalaspidea P. Fischer, 1883
Üst familya Acteonoidea D'Orbigny, 1835
Üst familya Bulloidea Lamarck, 1801
Üst familya Cylindrobulloidea Thiele, 1931
Üst familya Diaphanoidea Odhner, 1914
Üst familya Haminoeoidea Pilsbry, 1895
Üst familya Philinoidea J.E. Gray, 1850
Üst familya Ringiculoidea Philippi, 1853
Alt takım Gymnosomata Blainville, 1824
Alt takım Notaspidea P. Fischer, 1883
Üst familya Pleurobranchoidea Férussac, 1822
Üst familya Tylodinoidea J.E. Gray, 1847
Alt takım Sacoglossa Von Ihering, 1876
Üst familya Oxynooidea H. & A. Adams, 1854
Alt takım Thecosomata Blainville, 1824
İnfra takım Euthecosomata
Üst familya Limacinoidea
Üst familya Cavolinioidea
İnfra takım Pseudothecosomata
Üst familya Peraclidoidea
Üst familya Cymbulioidea
Alt takım Nudibranchia Blainville, 1814
Takım Pulmonata Cuvier in Blainville, 1814
Alt infra takım Orthurethra
Üst familya Achatinelloidea Gulick, 1873
Üst familya Cochlicopoidea Pilsbry, 1900
Üst familya Partuloidea Pilsbry, 1900
Üst familya Pupilloidea Turton, 1831
Alt infra takım Sigmurethra
Üst familya Acavoidea Pilsbry, 1895
Üst familya Achatinoidea Swainson, 1840
Üst familya Aillyoidea Baker, 1960
Üst familya Arionoidea J.E. Gray in Turnton, 1840
Üst familya Buliminoidea Clessin, 1879
Üst familya Camaenoidea Pilsbry, 1895
Üst familya Clausilioidea Mörch, 1864
Üst familya Dyakioidea Gude & Woodward, 1921
Üst familya Gastrodontoidea Tryon, 1866
Üst familya Helicoidea Rafinesque, 1815
Üst familya Helixarionoidea Bourguignat, 1877
Üst familya Limacoidea Rafinesque, 1815
Üst familya Oleacinoidea H. & A. Adams, 1855
Üst familya Orthalicoidea Albers-Martens, 1860
Üst familya Plectopylidoidea Moellendorf, 1900
Üst familya Polygyroidea Pilsbry, 1894
Üst familya Punctoidea Morse, 1864
Üst familya Rhytidoidea Pilsbry, 1893
Üst familya Sagdidoidera Pilsbry, 1895
Üst familya Staffordioidea Thiele, 1931
Üst familya Streptaxoidea J.E. Gray, 1806
Üst familya Strophocheiloidea Thiele, 1926
Üst familya Trigonochlamydoidea Hese, 1882
Üst familya Zonitoidea Mörch, 1864
İnfra takım Acteophila Dall, 1885
Üst familya Melampoidea Stimpson, 1851
İnfra takım Trimusculiformes Minichev & Starobogatov, 1975
Üst familya Trimusculoidea Zilch, 1959
İnfra takım Stylommatophora A. Schmidt, 1856
Alt takım Basommatophora Keferstein in Bronn, 1864
Üst familya Acroloxoidea Thiele, 1931
Üst familya Amphiboloidea J.E. Gray, 1840
Üst familya Chilinoidea H. & A. Adams, 1855
Üst familya Glacidorboidea Ponder, 1986
Üst familya Lymnaeoidea Rafinesque, 1815
Üst familya Planorboidea Rafinesque, 1815
Üst familya Siphonarioidea J.E. Gray, 1840
Alt takım Eupulmonata Haszprunar & Huber, 1990
Alt takım Systellommatophora Pilsbry, 1948
Üst familya Onchidioidea Rafinesque, 1815
Üst familya Otinoidea H. & A. Adams, 1855
Üst familya Rathouisioidea Sarasin, 1889
