TÜRKÇE ADI : ATLANTİK AKARI
YÖRESEL ADI : DOMATES UYUZU
LATİNCE ADI : TETRANYCHUS ATLANTICUS
İNGİLİZCE ADI : ATLANTIC SPIDER MITE
Tanısı
T. urticae‘ ye benzemektedir. Bu türün zarar şekli, ekonomik önemi, yayılışı ve konukçuları T. urticae ‘ ye benzemektedir.
Tanınması
Bu zararlı iğ şeklinde, sarımtrak-yeşil renkte oldukça küçüktür. Dişiler 150-180µ, erkekler ise 140-150µ’dur.
Konukçuları
Solanaceae familyasına bağlı bitkiler olup patlıcan, biber ve Köpeküzümü (Solanum nigrum) bunlardan en çok domatesi tercih etmektedir.
Biyolojisi Ve Zararı
Domates uyuzu, kapalı alanlarda daha çok ilkbahar ve sonbahar aylarında, açık alanlarda ise Çukurova’da sonbahar aylarında önemli zararlara neden olmaktadır. Yüksek sıcaklık ve düşük bağıl nem gelişmesi için en uygun koşuldur (26,5°C sıcaklık ve %30 orantılı nem). Bu koşullarda yumurta iki günde açılır. İki nimf dönemi vardır. Birinci nimf dönemi bir gün, ikinci nimf dönemi iki veya üç gün sürer. Bir dölünü 6-7 günde tamamlar. Mayıs başından kasıma kadar yaşamını sürdürür. Dişiler yumurtalarını yaprak kılları arası, küçük yarıklar veya yaprak damarı gibi doğal korunma yerlerine bırakır. Çok küçük oluşları nedeniyle ancak bitkiler zarar gördüğü zaman fark edilirler. Bu dönemde bronzlaşmış yaprakların üstündeki yeşil yapraklarda yüzlerce sarımtrak-yeşil, konik şekilli akarlar görülür. Bu akarlar yaprak, gövde ve meyve hücrelerinin içeriğini çekerler. Genellikle bulaşma gövdenin yere yakın kısımlarında başlar, yapraklara, sapa doğru çıkar. Alt yapraklar kuruyarak bitkilere sağlıksız bir görünüm kazandırır. Gövde ve yaprakların rengi ekseri yağımsı bronz rengine veya pasımsı bir renge döner. Yapraklar kavrulmuş gibi sert ve gevrektir. Gövde üzerinde çatlamalar olur ve büyüme durur.
Eğer gerekli önlemler alınmaz ise bu zararlı bilhassa sıcak havalarda şiddetli yaprak dökülmesine neden olarak meyvelerde fazla miktarda güneş yanıklığına neden olur. Meyvelerin üzeri susuz toprak gibi çatlar. Simptomlar bitkide hızla yayılır ve sonuçta bitki solar ve ölür. Orijini Avustralya olan A. lycopersici’ye ülkemizde Akdeniz, Ege ve İç Anadolu Bölgesinde rastlanmaktadır.
Doğal Düşmanları
Ülkemizde saptanan doğal düşmanları Pronematus ubiquitus (Acarina:Tydeidae) ve Macrolophus caliginosus (Heteroptera, Miridae) dir.
Mücadelesi
Biyolojik Mücadele
Pronematus ubiguitus'un serada bulunması halinde Domates Pasakarını baskı altına aldığı; M. caliginosus'un da zararlı popuplasyonunda etkili olduğu saptanmıştır. Bu predatörlerin korunması için gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir. Domates Pasakarını'nın sorun olduğu seralara
Pronematus umbiquitus'un yerleştirilmesi; Macrolophus caliginosus populasyonunun korunması yerinde olur. P. ubiguitus ve diğer Phytoseiidae'lerin kullanılma olanakları üzerinde çalışılması yararlı olacaktır.
Kültürel Önlemler
Kışı Köpek üzümünde geçirmesi nedeni ile tarla ve sera çevresinde köpek üzümü bulundurulmamalıdır.
Kimyasal Mücadele
Serada tüm bitkiler gözden geçirilir, Kök boğazında, gövde ve toprağa yakın yapraklarda ilk belirtiler görüldüğünde önce lokal ilaçlama yapılmalı, eğer yayılma devam ederse seranın tamamı ilaçlanır. Tarlada da alt yapraklarda ve gövdelerde bronzlaşma incelenmeli ve zarar görmüş ve yeşil yapraklar hemen incelenmelidir. Zarar tipik olarak yeşil meyveler 5 cm çapa ulaştığında görülür. Zararlı ilk görüldüğünde hemen ilaçlama yapılmalıdır.
