TÜRKÇE ADI : YASSI AKAR
YÖRESEL ADI : YASSI MAYT
LATİNCE ADI : BREVIPALPUS PHOENICIS - CENOPALPUS PULCHER C.
İNGİLİZCE ADI : FALSE SPIDER MITE – RED AND BLACK FLAT MITE - FLAT SCARLET
MITE
Brevipalpus Phoenicis
Yaşam Döngüsü
Erginler kışın tomurcuklarda veya tomurcukların arasındaki sürgün boğumlarında kümeler halinde bulunur. Erginler, oval, düz, yeşilimsi veya kırmızı-turuncu renkli, yaklaşık 280 µm uzunluğunda ve 150 µm genişliğindedir.
Dişilerde vücut oval ve yassı yapılı olup, kiremit veya daha koyu kırmızı renktedir. Kış dişileri yaz dişilerinden daha koyu renktedir. Yaz dişilerinde vücut açık kırmızı renkte ve siyah lekelidir. Sırtında vücudu enine ikiye bölen belirgin bir çizgi vardır. Sırtındaki kıllar kısa ve diken gibidir. Bacakları kısa, boğumları küttür. Erkeklerin vücudu ince ve karın kısmı uzun; rengi daha açık kırmızıdır. Kış aylarında erkeklerine rastlanmaz.
Diğer kırmızı örümcek türlerinden çok daha yavaş hareket eder. Yaprakta çok az ağ örer.
Larvanın (~140 µm uzunluğunda) altı bacağı vardır ve turuncu-kırmızıdır. Protonimf ve
deutonimf organları hafif saydamdır ve iç organların bazıları dağınık yeşil, sarı veya siyah lekeler olarak görülür.
Brevipalpus phoenicis partenogenetiktir ve popülasyonları neredeyse tamamen dişilerden oluşmaktadır.
Akar, yumurtadan yetişkinliğe 12-24 gün içinde gelişir. Olgun dişi 5-6 haftaya kadar bir ömrü vardır, bu süre boyunca 8-16 gün sonra yumurtadan çıktıktan sonra yaklaşık 50-60 yumurta bırakır. Yumurtaları uzunca oval, ön tarafı basık fıçı şeklinde ve kiremit kırmızısı şeklindedir.
Çoğunlukla, birkaç dişi yumurtalarını aynı yere bırakır, böylece genellikle çatlaklarda veya yaprakların içinde 4-8 adet halinde kümeler oluşturur.
Sıcak ılıman bölgelerde yılda 4-6 kuşak ve tropik bölgelere sürekli üreme ile en az 10 kuşak olur. En uygun koşullar 25-30 ° C ve yüksek bağıl nemdir.
Zarar Şekli
Asma yapraklarında bitkinin özsuyunu emerek zararlı olur. İlk beslenme ile beraber yapraklarda emgi lekecikleri görülmeye başlar. Bu lekeler başlangıçta açık sarımsı ve küçük odacıklar halindedir. -30- BAĞ Sayıca artmasına paralel olarak yapraklar önceleri sararır, daha sonra kurur ve dökülür. Genellikle yaprağın alt yüzünde beslenirler ve beslendikleri yerde ağ meydana getirirler. Yaprağın üst yüzünde beslenmeleri daha az olur.
Avrupa kırmızı örümceği ve meyve kahverengiakarı çiçeklerin çanak yapraklarını ve buketlerdeki taze yaprakları emerek sararttığından, bahçe yanmış gibi görünür. Şiddetli zarara uğrayan meyve ağaçlarında yapraklar gümüşi bir renk alır, meyve gözleri iyi gelişemez ve bu nedenle pişkin gözler az olur. Sürgünler de yeterince pişkinleşmediğinden kış donlarından zarar görür.
Yüksek üreme potansiyeli göz önüne alındığında, Brevipalpus phoenicis, özellikle narenciye olmak üzere belirli koşullar altında muazzam mahsul kayıplarına neden olabilir.
Yassıakar, ilkbaharda açılan tomurcuklara saldırarak zayıflatır. Meyve tutumunu önler. Meyveler renksiz ve kalitesiz olur. Gelecek yılın meyve gözleri normal teşkil edemez. Pişkin gözler az olur. Meyve verimi yıldan yıla düşer. Yaprakta damarlar boyunca renk bozulması başlar, grimsi kırmızı görünüm damar boyunca yayılır.
Bu akarlardan en önemlileri Panonychus ulmi, Tetranychus viennensis ve Tetranychus urticae’dir.
Ülkemizin meyvecilik yapılan her bölgesinde yaygın olarak bulunur.
Sayıları fazla ise yaprakların vaktinden önce sararıp kurumalarına sonuçta da erken yaprak dökümüne neden olur. Bu nedenle salkımlar açıkta kalır ve güneşten olumsuz yönde etkilenir.
Ayrıca asma yıldan yıla zayıflar, ürün kalite ve miktar yönünden etkilenir.
Konukçuları
Polifag zararlılardır. Yassıakar, çok geniş bir konukçu aralığına sahiptir. Özellikle narenciye, çay, papaya, guava, kahve, elma, armut, ayva, kiraz, şeftali, badem, vişne, kayısı ve asma üzerinde ciddi bir zararlı olarak kabul edilir, ancak diğer birçok ürüne de ağır zarar verebilir.
Doğal Düşmanları ve Etkinlikleri
Avcı akar ve böcekler zararlı akarların tüm dönemlerine saldırarak, onları baskı altında tutabilmektedirler. Ülkemizde tespit edilen doğal düşmanları aşağıda verilmiştir.
Phytoseiidae (Acarina) Familayısına Ait Predatörleri
Typhlodromus spp.
1. Euseius finlandicus (Oudemans)
2. Amblyseius potantillae (Garman)
3. Amblyseius agrestris (Karg)
4. Amblyseius aurescens (Athias-Henriot)
5. Amblyseius andersoni (Chant)
6. Amblyseius graminis (Chant)
7. Paraseiulus soleiger (Ribaga)
8. Paraseiulus subsoleiger (Wainstein)
9. Anthoseius recki (Wainstein)
Phytoseilus spp.
1. Kampimodromus abberanns (Oudemans)
2. Amblyseius barkeri (Hughes)
3. Amblyseius ornatus (Athias-Henriot)
4. Amblyseius obtusus (Koch)
5. Amblyseius bicaudus (Wainstein)
6. Amblyseius tenuis (Westerboer)
7. Paraseiulus erevenicusa (Wainstein et Arutunjan)
8. Paraseiulus ameliae (Ragusa and Swirski)
Dağılımı Ve Habitat
Başta Avrupa ülkelerinde olmak üzere, Türkiye, ABD, Kanada, Arjantin, Güney Afrika, Hindistan, Yeni Zelanda, Japonya, Çin, Akdeniz bölgesinde ve pek çok ülkede yumuşak ve sert çekirdekli meyve ağaçlarında, pek çok yaprağını döken ağaçta, orman ağaçlarında, bağlar ve üzümsü bitkilerde zarar yapmaktadır.
Kontrol
Bazı mahsullerde, dikkatli budama akar nüfus yoğunluklarını önemli ölçüde azaltabilir.
Mücadele Yöntemleri
Biyolojik Mücadele
Akarların biyolojik mücadelesinde, yukarıda adı geçen faydalılardan Phytoseiidae familyasından türler ile S. longicornis, S. punctillum, S. gilvifrons önemli rol oynamaktadır. Bu türlerin doğada korunması, etkinliklerin artırılması, bulunmayan yerlere bulaştırılması ve kitle halinde üretilip salınması suretiyle biyolojik mücadele yapılır. Mücadele programları, özellikle Phytoseid’leri koruyacak şekilde planlanmalıdır.
Kimyasal Mücadele
İlaçlama Zamanı
Akarlara karşı özel olarak önerilmemektedir. Ancak kabuklu bit ve koşnillerin bulunduğu meyve bahçelerinde yapılacak kış mücadelesi, Avrupa kırmızı örümceği ve meyve kahverengi akarının kış yumurtaları ile yassı akarın kışlayan ergin popülasyonunu da düşürür.
Mayıs ayından itibaren, 100 yaprakta periyodik olarak yapılacak sayımlarda, akdiken akarı, iki noktalı kırmızı örümcek ve Avrupa kırmızı örümceği sayısının yaprak başına 8-10 adet bireyi geçmesi durumunda ilaçlama yapmak gerekir.
Kimyasal Mücadelede Kullanılacak İlaçlar Ve Dozları
Etkili Madde Adı Ve Oranı Formülasyonu Doz 100 lt Suya İlaçlama İle Hasat Arası
Süre (Gün)
Azocyclotin 25 % WP 100–150 g (elmada akdiken akarına karşı) 14
Bifenthrin 100 g/l EC 50 ml (elmada P. ulmi’ye karşı) 21
Bromopropylate 500 g/l EC 100 ml 21
Cyhexatin 600 g/l FL 50 ml 28
Cyhexatin 25 % WP 125 g 28
Clofentezine 500 g/l SC 20 ml (elmada kışlayan yumurtalara karşı) 28
Dicofol 195 g/l EC 150 ml (100 ml Elmada Akdiken akarı’na karşı) 7
Etoxazole 110 g/l SC 25 ml (elmada P. ulmi’ye karşı) 14
Ethoate methyl 420 g/l EC 100 ml (şeftalide kırmızı örümceğe karşı) 28
Fenazaquin 200 g/l SC 50 ml 28
Fenbutation oxide 550 g/l SC 30 ml 10
Fenpropathrin 185 g/l EC 25 ml (elmada Tetranycus spp. Ne karşı) 7
Fenpyroximate 50 g/l SC 50 ml (elmada P. ulmi’ye karşı) 14
Flubenzimine 50 % WP 75 g (elmada akdiken akarına karşı) 42
Halfenfrox 50 g/l CS 75 ml (elmada P. ulmi’ye karşı) 14
Hexythiazox 25 g/l + Fenpropatrin 50 g/l EC 50 ml (elmada P. ulmi’ye karşı) 7
Hexythiazox 50 g/l EC 50 ml 3
Kükürt %80 WP 400 g 7
Omethoate 565 g/l SL 125 ml 21
Petrol yağı 650 g/l+DNOC15 g/l Sıvı 5 lt /95 lt suya (kış mücadelesi)
Propargite 570 g/l EW 75 ml (elmada akdiken akarına karşı) 7
Propargite 588g/l EC 100 ml (elmada P. ulmi’ye karşı) 14
Propargite 790 g/l EC 75 ml (şeftalide T. Urticae, elmada P.ulmi’ye karşı) 14
Phosmet 50 % WP 120 g 14
Pyridaben 20 % WP 50–75 g (elmada) 21
Pyrimidifen 100 g/l SC 25 ml (elmada P.ulmi’ye karşı) 14
Tebufenpyrad 20 % WP 30 g, 37,5 g (elma) 7
Tetradifon, 75.2 g/l EC 200 ml (bir mevsimde 3 defadan fazla kullanılmaz) 7
Thiacloprid 480 g/l SC 20ml (şeftalide M. Persicae’ye karşı) 14
Spirodiclofen 240 g/l SC 30 ml (elmada P.ulmi’ye karşı) 14
Kullanılacak Alet Ve Makineler
İlaçlamada hidrolik bahçe pülverizatörü veya motorlu bahçe pülverizatörü kullanılır.
İlaçlama Tekniği
İlaçlama yaparken yaprakların alt yüzlerinin ve sürgünlerin iyice ilaçlanmasına özen gösterilmelidir.
Uygulamanın Değerlendirilmesi
Uygulamanın yapıldığı bahçelerde, ilaçlamadan 15 gün sonra yapılan kontrollerde, akar yoğunluğu yaprak başına ortalama 8-10 canlı bireyin altına düşmüşse uygulama başarılıdır.
