Kabak çekirdeği, Nevşehir’in yöresel lezzetlerinden olan ve 2019 yılında “Nevşehir Kabak Çekirdeği” olarak coğrafi tescil almış en önemli tarım ürünlerinden birisi.
Tarım Danışmanı Emre Yeşil, kabak çekirdeğinin ekiminden hasat zamanına kadar yapılması gereken işlemleri anlattı.
YETİŞTİRME TEKNİĞİ
Çekirdek başlandığı Kabağı yıllarda ilk sulu yetiştirilmeye koşullarda yetiştirilmişse de daha sonraları, kıraç koşullarda da yetiştiriciliği denenmiş ve olumlu sonuçlar alınmıştır. Bu nedenle, bugün sulu koşullar yanında kıraç koşullarda da yetiştiriciliği yapılmaktadır.
TARLA HAZIRLIĞI VE GÜBRELEME
Gübrelemede öncelikle tavsiyemiz toprak analizi yaptırılmasıdır. Ama standart gübreleme, sonbaharda dekara 3-4 ton yanmış ahır gübresi verilip toprağın 40-50 cm derinliğine işlenmesi şeklindedir. Fosforlu ve azotlu gübrelerin 2/3 ekim ile birlikte toprağa verilmeli, daha sonra hem gübrenin toprağa karışmasını sağlamak hem de yabancı otları temizlemek amacıyla kazayağı çekilmelidir. Geri kalan azotlu gübre, kabak yan dalları çıkarmaya başlayınca boğaza verilmelidir. (Amonyum Sülfat (%21) 20 – 25 kilogram ve DAP 25 kilogram)
TOHUM EKİMİ
Tohumlukta aranması gereken kriterler; Tohumluk renginin parlak olması, dolgun, iri, deforme olmayan, virüsten ari olarak seçilmeli. Tohumluk çeşitlerini tipine göre Çerçeveli, Hanım Tırnağı, Ürgüp Sivrisi olarak gruplandırırız. Hava ve toprak koşullarına göre Nisan sonu Mayıs başında yapılır. Ekimde mibzer kullanılabilir. Bunun yanında elle ekim yapan üreticiler Kullanılan çeşidin de bulunmaktadır. Dikine büyüme göstermesi veya yayılıcı gelişme göstermesi dikkate alınarak tohumlar 60x60 cm, 70x70 cm veya 80x80 cm aralıklarla açılmış olan ocaklara ekilir. Mibzerle ekim yapılırken 600-700 gram, elle ekimde ise 1-1,5 kilogram tohum kullanılır.
ÇAPA VE SEYRELTME
Bitkiler 3-4 yapraklı döneme geldiğinde kaymak tabakasını kırma, yabancı otları temizleme amacıyla çapa yapılır. Eğer elle ekim yapılmışsa, ilk çapayla birlikte her Ocak’ta 1 sağlıklı bitki kalacak şekilde seyreltme yapılır. İlk çapadan 3-4 hafta sonra gerekirse 2. çapa yapılır. Daha sonra bitki toprak yüzeyini kapattığı için çapaya gerek duyulmaz.
SULAMA
Çekirdek Kabağı yetiştiriciliği geniş alanlarda yapıldığı için yağmurlama sulama bu bitki için uygun bir sulama yöntemidir. Her ne kadar ülkemizde salma sulama kullanımı yaygınsa bu yöntem sağlıklı değildir. Yağışların yeterli olduğu durumda ekimden yaklaşık 40-45 gün sonra ilk kabak meyveleri göründüğünde 1.sulama yapılır. Sulamayla birlikte 10-15 kilogramda amonyum nitrat gübresi verilir. İlk sulamadan 2-3 hafta sonra 2. sulama yapılır. Kabaklar tohum oluşturduktan sonra hasat edilecekleri için meyveler tohumluk meyve iriliğini aldıktan sonra sulamaya gereksinim duymazlar. Ancak sulama çekirdek kabağı yetiştiriciliğinde tohum verimi ve iriliğini etkileyen bir faktördür. Bu nedenle meyve tutumu ve irileşmesi sürecinde sulamaya gereksinme duyacağı unutulmamalıdır.
HASAT ZAMANI VE VERİM
Genellikle yayılarak gelişen tiplerde bitki başına 2-3 meyve, dikine büyüme gösteren tiplerde ise 4-5 meyve hasat edilebilir. Çekirdek Kabaklarında meyve hasadı, tohumların irileşip olgunlaşması için tam olgunluk döneminde yapılmaktadır. Bitkinin yapraklarının ve gövde kısmının tamamen sararıp kahverengine dönüştüğü, meyve sapının kuruyarak bitki gövdesinden kolayca ayrılacak duruma geldiği tam olgunluk döneminde, yani yaklaşık ekimden 110 – 120 gün sonra hasada başlanır. Hasat meyveyi bitkiye bağlayan sapın kesilmesi veya kırılması şeklinde olur. Hasat edilen meyveler yağış söz konusu değilse tarlada 4 – 5 gün süreyle bekletilebilir.
Daha sonra tohum ayırma yerlerine getirilir. Hasat edilen meyveler yağışlı havalarda ıslak toprak yüzeyinde bırakılmamalıdır. Hasat sonrası, tohumlar nispeten yüksek tohum nemine sahip olacaklarından yüksek hava nemi meyve içindeki tohumların neminin artmasına ve tohumların meyve içinde çimlenmesine neden olabilir. Kuru şartlarda 75 - 80 kilodan başlayan verim düzeyi, sulu koşullarda 100 - 150 kilograma kadar çıkabilmektedir.
TOHUM AYIRMA VE KURUTMA
Hasat edilen meyvelerden tohumlar yörelere özgü çekirdek çıkartma makineleri kullanılarak veya elle ayrılır. Ayrılan tohumlar, beton çekirdek kurutma yerlerine getirilir ve açık havada doğrudan güneş görmeyen beton kurutma yerlerinde 10-15 gün bekletilerek kurutulur. Kurutulan çekirdekler, çuvallara konularak nemsiz ambarlarda saklanır.
