Kapadokya bölgesinin en ilginç kültürel zenginliklerinden birisi olan ve her yıl yüzbinlerce turistin ziyaret ettiği çeşitli büyüklüklerdeki yeraltı şehirleri önemli bir turizm potansiyelini oluşturuyor. Köybağı mevkii kaya oyma yerleşim alanı olarak Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından Birinci SİT alanı olarak tescillendi.
Tarihi süreç içinde, Kapadokya’ya gelen değişik topluluklar tarafından devamlı olarak kullanılan ve genişletilen yeraltı yerleşimleri, bir önceki kültürün birçok arkeolojik izleri yok edilerek bugünkü halini almış. Fakat henüz turizme açılmamış olan yeraltı şehirleri içindeki bütün gizem ve sırlarla birlikte yetkililerin ilgisini bekliyor.
Avanos’ta bulunan bu yeraltı şehri oldukça büyük ve içerisi karanlıklaşan dehlizlerin içinde yer alıyor. Girişe yakın pek çok sayıda odalar bulunuyor. Bilinen ve göz önünde olan bir Kapadokya’nın yanı sıra henüz turizme açılamamış büyük bir tarih karanlık dehlizler içinde bekliyor.
KAPADOKYA’DA ÇOK SAYIDA YEARALTI TÜNELLERİ VAR
Kapadokya’daki yeraltı yerleşimlerinin sayısı 150-200 civarındadır. Ancak 25 bin kilometre karelik bir alanı kaplayan Kapadokya bölgesinin bütün kasaba ve köylerinde bulunan büyüklü ve küçüklü yer altı kaya yerleşimlerinin hepsini yeraltı şehri olarak tanımlamaktan ziyade büyük kısmını yer altı yerleşimi olarak ele almak daha doğru olabilir.
Çünkü yer altı şehri demek için mekânın büyüklüğü, içinde yaşayan insan sayısı ve toplu yaşama hizmet edebilecek tapınma, beslenme, barınma, havalandırma, depolama, kanalizasyon ve temiz su ihtiyacını karşılamaya yönelik sistemleri bütün yer altı yerleşimleri içinde barındırmıyor.
Yeraltı şehirleri aynı zamanda yörede bulunan hemen hemen her eski eve gizli bir geçit veya dehlizle bağlantılıdır. Yörede yaşamış olan insanlar kendilerini daha fazla emniyete almak için yaşadıkları kayadan evlerin çeşitli yerlerine geçilmesi zor odalar ve yollar açarak bir ağ bağlantısı kurmuştur. Bunlardan Özkonak, Derinkuyu ve Kaymaklı gibi çok bilinenleri turizme açılmıştır. Fakat hepsinden daha merkezi bir lokasyonda içindeki sırlarla birlikte gün yüzüne çıkartılmayı bekleyen bir yer altı şehri daha bulunuyor. Avanos’ta bulunan yer altı şehri ile ilgili şimdiye kadar yapılmış ciddi bir araştırma ve çalışma da maalesef yok.
